کاردرمانی در منزل بیمار پارکینسون بهترین راهکار برای انجام تمریناتی است که بیمار پارکینسون می تواند به راحتی آن را تکرار کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید. کاردرمانی در منزل بیمار پارکینسون با این هدف انجام می شود که بیمار بتواند به تنهایی کارهای شخصی و روزمره خود را انجام دهد. برای رسیدن به این هدف کاردرمانگر با ارزیابی دقیق وضعیت توان جسمانی، کوتاهی های عضلانی ، دامنه حرکتی مفاصل و محیط داخل منزل ، برنامه درمانی را تدوین می کند.
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی مزمن و پیشرونده است که عمدتاً بر سیستم حرکتی بدن تأثیر می‌گذارد. این بیماری برای اولین بار توسط دکتر جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد و از آن زمان به نام وی نامگذاری شد. پارکینسون در اثر تخریب تدریجی سلول‌های عصبی در بخش خاصی از مغز به نام “ماده سیاه” رخ می‌دهد که تولید دوپامین، یک ماده شیمیایی حیاتی برای کنترل حرکات بدن، را مختل می‌کند. این بیماری معمولاً در افراد بالای ۶۰ سال شروع می‌شود، اما ممکن است در سنین پایین‌تر نیز ظاهر شود.
کاردرمانی در منزل بیمار پارکینسون کمک زیادی به مدیریت علائم این بیماری و کاهش چالش های بیمار مبتلا خواهد کرد.
علائم اولیه بیماری پارکینسون
پارکینسون معمولاً به آرامی و تدریجی شروع می‌شود و علائم اولیه آن ممکن است به سختی قابل تشخیص باشند. در این بخش، به بررسی چهار علامت اصلی این بیماری می‌پردازیم:
لرزش (ترمور)
لرزش، که معمولاً از یک دست شروع می‌شود، یکی از شایع‌ترین و قابل تشخیص‌ترین علائم پارکینسون است. این لرزش‌ها بیشتر در حالت استراحت رخ می‌دهند و ممکن است به مرور زمان به بخش‌های دیگر بدن گسترش یابند.
کندی حرکات (برادی‌کینزی)
برادی‌کینزی به معنای کاهش سرعت حرکات بدن است. این علامت باعث می‌شود که افراد مبتلا به پارکینسون در انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، لباس پوشیدن، یا حتی نوشتن دچار مشکل شوند.
سفتی عضلات
سفتی عضلات (ریجیدیتی) می‌تواند باعث کاهش دامنه حرکتی و ایجاد درد در عضلات شود. این حالت معمولاً به صورت مداوم وجود دارد و با گذشت زمان بدتر می‌شود.
مشکلات تعادل و هماهنگی
با پیشرفت بیماری، مشکلات تعادل و هماهنگی نیز ظاهر می‌شوند. این مشکلات می‌توانند خطر سقوط را افزایش دهند و باعث ناتوانی‌های حرکتی بیشتری شوند.
علائم پیشرفته بیماری پارکینسون
همانطور که بیماری پارکینسون پیشرفت می‌کند، علائم بیشتری ظاهر می‌شوند که می‌توانند تأثیرات گسترده‌تری بر زندگی فرد بگذارند.
مشکلات گفتار و بلع
پارکینسون می‌تواند عضلات مورد نیاز برای گفتار و بلع را نیز تحت تأثیر قرار دهد. این مشکلات ممکن است باعث ضعف صدا، کاهش وضوح کلمات، و مشکلات در بلع غذا و نوشیدنی‌ها شوند.
کاهش حرکات غیرارادی (آکینزی)
آکینزی یا کاهش حرکات غیرارادی می‌تواند باعث سختی در شروع حرکت و انجام حرکات پیچیده شود. این علامت می‌تواند توانایی فرد را برای انجام فعالیت‌های روزانه به شدت محدود کند.
مسائل روانی و شناختی
بیماری پارکینسون علاوه بر تأثیرات جسمی، ممکن است باعث ایجاد مشکلات روانی و شناختی نیز شود. این مشکلات شامل افسردگی، اضطراب، کاهش توانایی تفکر و حافظه، و در برخی موارد، زوال عقل (دمانس) می‌شود.
دلایل و علل بروز پارکینسون
هنوز به طور کامل مشخص نیست که چه عواملی باعث بروز بیماری پارکینسون می‌شوند، اما برخی از عوامل شناخته شده هستند.
نقش دوپامین در پارکینسون
دوپامین یک ماده شیمیایی است که به عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی عمل می‌کند و نقش حیاتی در کنترل حرکات بدن دارد. در بیماری پارکینسون، سلول‌های تولیدکننده دوپامین در مغز تخریب می‌شوند که این امر باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی مرتبط با حرکت می‌شود.
عوامل ژنتیکی
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی ممکن است در بروز پارکینسون نقش داشته باشند. در برخی موارد، جهش‌های ژنتیکی خاصی با افزایش خطر ابتلا به این بیماری مرتبط هستند.
عوامل محیطی
عوامل محیطی نیز می‌توانند در بروز پارکینسون نقش داشته باشند. تماس با مواد شیمیایی خاص، سموم، و آلودگی‌های محیطی ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
پارکینسون درمان قطعی دارد؟
بیماری پارکینسون درمان قطعی ندارد ، زیرا هنگام تشخیص بیماری تغییرات نورولوژیکی که ایجاد شده غیر قابل بازگشت است.
اما کاردرمانی و انجام کاردرمانی در منزل بیمار پارکینسون می تواند مشکلات ناشی از بیماری را جبران نموده و فرد را به زندگی معمولی برگردانده و کیفیت زندگی را بالا ببرد .
مهمترین درمانهای جبرانی یکی تمرین درمانی و یادگیری ورزشهایی خاص بیماری است و دیگری استفاده از وسایل کمکی و تطابقی می باشد. تمرین درمانی به بیمار آموزش می دهد تا عضلاتی که ضعیف شده ، تقویت شوند و همچنین عضلاتی که بیش از اندازه سفت هستند را شل نماید. بسیاری از این تمرینها را میتوان در منزل انجام داد. هدف اصلی تمرین درمانی افزایش استقلال، کاهش خستگی و درد می باشد. تمرین درمانی با بهبود تعادل، افزایش هماهنگی، کاهش درد ، آموزش قدم برداشتن و از بین بردن ضعف های عضلانی کیفیت زندگی بیمار را بالا می برد.
کاردرمانی در منزل بیمار پارکینسون
کاردرمانگر متخصصی است که به سلامت و کیفیت زندگی بیمار توجه زیاد و خاصی دارد.
اولین و مهمترین هدف کاردرمانی در منزل برای بیمار پارکینسون ، حفظ استقلال و توانایی انجام کارهای روزمره می باشد. برای دست یابی به استقلال، ممکن است که فعالیت مورد نظر یا محیط زندگی نیاز به اصلاحات جزئی داشته باشد.
کاردرمانگر پس از ارزیابی و تدوین برنامه درمانی در حیطه های زیر به بیمار پارکینسون کمک می نماید ؛
- تحرک و جابجایی : در این خصوص تاکید کاردرمانگر بر تمرکز هر چه بیشتر بر روی راه رفتن خواهد بود ، خودداری از صحبت کردن های غیر ضروری حین راه رفتن، شمرده شمرده صحبت کردن ، بهبود تعادل ، آموزش تغییر جهت بدون از دست دادن تعادل ، پیشنهاد استفاده از وسایل کمکی در صورت لزوم جهت بهبود تعادل حین راه رفتن.
- پیشگیری از زمین خوردن : هدف اصلی درمانگر افزایش هر چه بیشتر تعادل حین راه رفتن است در این خصوص پیشنهادات کاردرمانگر حفظ تمرکز حین راه رفتن ، استفاده از وسایل کمکی حین حمل اشیا مثل ترولی ، کمربند مایل شانه ای و …
- بلند شدن از وضعیت نشسته: ممکن است بلند شدن از روی صندلی، لبه تخت و یا توالت فرنگی برای بیمار پارکینسون مشکل باشد. در این مواقع به جز تمرینات کاردرمانی مربوطه ، کاردرمانگر استفاده از وسایل کمکی مثل دستگیره ، بالابر سرویس بهداشتی و … را جهت سهولت انجام کار پیشنهاد می دهد.
- جابجایی روی تخت: غلتیدن روی تخت، بلند شدن از حالت طاقباز و خروج از تخت مهمترین آموزشهای این قسمت توسط کاردرمانگر خواهد بود.
- نشستن و حفظ پوسچر : کاردرمانگر با انجام تمرینات جهت افزایش Body image و Body awareness و تقویت عضلات تنه به بیمار کمک می کند تا راستای تنه را اصلاح نماید.
- خوردن و آشامیدن : کاردرمانگر با آموزش حفظ صحیح پوسچر ، جلوگیری از انحرافات و کاهش لرزش به خوردن و آشامیدن کمک می کند. همچنین اگر نیاز به استفاده از وسایل اصلاحی حین خوردن و آشامیدن باشد کاردرمانگر پیشنهاد خواهد داد.
- کارهای روزمره: کاردرمانگر با کاهش لرزش ، افزایش سرعت انجام کارها و کاهش خطر زمین خوردن کمک زیادی به بیماران پارکینسون می کند.
- فعالیت های داخل منزل : درست کردن غذا ، کارهای داخل منزل و خرید کردن ممکن است به دلیل کاهش تعادل و هماهنگی غیر قابل انجام باشد . جدای از تمرینهای افزایش تعادل و هماهنگی استفاده از وسایل تطابقی کمک زیادی به بیماران و کاردرمانی در منزل بیمار پارکینسون می نماید.
- مدیریت و کنترل خستگی: بسیاری از بیماران پارکینسون بسیار سریع احساس خستگی می کنند، دلیل این خستگی تلاش بیش از حد برای حفظ پوسچر صحیح و کنترل تعادل است. با تدوین اولویت بندی کارها، تغییر در انجام کار یا فعالیت با توجه به سطح انرژی بیمار پارکینسون، استراحت کردن منظم بین هر فعالیت از جمله مهمترین راه کارهای مدیریت انرژی و خستگی در بیمار پارکینسون است.
- نوشتن: بیماران پارکینسون معمولا ماکروگرافی (درشت نویسی) دارند ، بعضی از بیماران در یک خط و به طور مستقیم نمی توانند بنویسند. نشستن صحیح زیر نور مناسب و راهنمایی دیداری و شنیداری مناسب توسط درمانگر مهمترین راه کارهای کاردرمانی در منزل بیمار پارکینسون با مشکل نوشتاری است.
در طی دوره بیماری هدف کاردرمانی حفظ توانایی ها و نقشهای اجتماعی بیمار است که علی رغم مشکلات ناشی از بیماری پارکینسون باید انجام شود.
تمرینات کاردرمانی بیمار پارکینسون
کاردرمانگر می تواند پس از ارزیابی ، تمرین درمانی بیمار پارکینسون رو در حیطه های زیر انجام دهد؛
- عملکرد اندام فوقانی
- نوشتن و دست خط
- تغییرات و اصلاح وضعیت منزل
- ارزیابی رانندگی و نکات مربوط به آن
- آشپزی کردن
- خوردن و آشامیدن با وسایل کمکی و تطابقی
- تکنیک های حفظ و ذخیره انرژی
- کار با کامپیوتر
- تغییرات محل کار
- برنامه ریزی برای سرگرمی
- لباس پوشیدن
- حمام کردن
- استفاده از ویلچر
مزایای کاردرمانی در منزل برای بیماران پارکینسون
کاردرمانی می‌تواند به شکل چشمگیری به بهبود کیفیت زندگی بیماران پارکینسون کمک کند. برخی از مهمترین مزایای کاردرمانی عبارتند از:
بهبود عملکرد حرکتی
یکی از اصلی‌ترین اهداف کاردرمانی برای بیماران پارکینسون، بهبود عملکرد حرکتی است. با انجام تمرینات خاص، بیماران می‌توانند کنترل بهتری بر حرکات خود داشته باشند و از لرزش‌ها و سفتی عضلات خود بکاهند.
تقویت عضلات و بهبود تعادل
کاردرمانی به تقویت عضلات ضعیف و بهبود تعادل بیماران کمک می‌کند. این تمرینات می‌توانند خطر افتادن و آسیب‌های ناشی از آن را کاهش دهند.
بهبود فعالیت‌های روزمره
بیماران پارکینسون با کمک کاردرمانی می‌توانند در انجام فعالیت‌های روزمره خود مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و راه رفتن، مستقل‌تر عمل کنند.
برای کسب نکات بیشتر در مورد کاردرمانی در منزل بیمار پارکینسون با کلینیک مهراد تماس حاصل فرمایید.
